Hoa hậu Đặng Thu Thảo, Xuân Hạnh rạng rỡ đến mừng cưới Cao Thiên Trang
Theo ngành chức năng các địa phương, với giá cà phê ở mức cao như hiện tại, người dân tạm thời ngừng chuyển đổi cây trồng theo hướng giảm cây cà phê sang các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn như sầu riêng.Kiến nghị mở rộng mua trực tiếp điện tái tạo
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Quán cà phê vợt bếp lửa hơn 40 năm giữa trung tâm Đà thành
Cùng trong năm 2023, doanh nhân Đỗ Quang Vinh tiếp tục ghi dấu ấn trên thương trường với thương vụ chuyển nhượng vốn tại Tổng CTCP Bảo hiểm Sài Gòn - Hà Nội (BSH). Ông Vinh với vai trò là Chủ tịch HĐQT của BSH đã chủ trì toàn bộ quá trình đàm phán chuyển nhượng vốn giữa các cổ đông BSH cho DB Insurance Co., Ltd (DBI) - doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ lớn hàng đầu của Hàn Quốc. Tháng 3.2024, BSH đã công bố cổ đông chiến lược DB Insurance Co., Ltd nắm 75% vốn điều lệ BSH. Đặc biệt, ngoài thương vụ tại BSH, ông Vinh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối, tư vấn và đồng hành với Tổng Công ty Bảo hiểm hàng không (VNI) thực hiện ký kết hợp đồng chuyển nhượng 75% vốn cho DBI.
Ngày 11.3, trao đổi với PV Thanh Niên, ông Mai Văn Mười, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam, cho biết đơn vị đã nhận được báo cáo mới nhất từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh về hình dịch dịch sốt phát ban, bệnh lý đường hô hấp đang xảy ra trên địa bàn tỉnh.Theo báo cáo, tính từ ngày 25.1 - 10.3, toàn tỉnh Quảng Nam đã ghi nhận 577 trường hợp sốt phát ban nghi sởi; trong đó có 80 ca sởi dương tính tại 17 huyện, thị xã, thành phố.Cũng trong khoảng thời gian này, riêng địa bàn H.Nam Trà My ghi nhận rải rác 255 trường hợp trẻ có triệu chứng sốt kèm phát ban, trong đó 151 trẻ đã khỏi bệnh. Hiện còn 104 trẻ đang điều trị tại các cơ sở y tế ở địa phương với tình trạng chung là tỉnh táo, giảm sốt, còn ho, ăn uống được.Trung tâm Y tế (TTYT) H.Nam Trà My đã phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Nam gửi mẫu lấy từ các bệnh nhân sốt phát ban nghi bị sởi chuyển đi xét nghiệm, kết quả có 20 trường hợp xác định dương tính với virus sởi.Đáng chú ý, trên địa bàn xã Trà Dơn (H.Nam Trà My), tối 5.3 ghi nhận 1 trẻ tử vong nghi do bệnh sởi, ngày 9.3 có thêm 1 trẻ tử vong với triệu chứng tương tự.Theo ngành y tế địa phương, trước khi tử vong, 2 trẻ đều có dấu hiệu sốt cao, ho, tiêu chảy, sau đó nghỉ học ở nhà. Lực lượng y tế thôn bản, giáo viên và cán bộ thôn đến vận động đưa trẻ đi khám tại trạm y tế xã, nhưng gia đình không đồng ý.Nguyên nhân tử vong là do trẻ bị tiêu chảy, mất nước dẫn tới suy kiệt.Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Nam cho hay, virus sởi có tốc độ lây rất nhanh, hơn 90% người chưa tiêm chủng hoặc chưa từng mắc bệnh chắc chắn sẽ nhiễm khi tiếp xúc với mầm bệnh. Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, trẻ có bệnh nền và hệ miễn dịch suy yếu sẽ có nguy cơ nhiễm sởi cao hơn.Nguyên nhân dẫn đến bệnh sởi xảy ra trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói chung và H.Nam Trà My nói riêng thời gian qua là do "lỗ hổng vắc xin" ở trẻ. Trong suốt thời gian xảy ra dịch Covid-19, trẻ đã không được tiêm chủng đầy đủ vắc xin sởi; đồng thời, việc thiếu vắc xin nhiều tháng trong năm 2023 đã gây ảnh hưởng ít nhiều đến tỷ lệ tiêm chủng ở trẻ.Ngoài ra, Nam Trà My là huyện miền núi cao, chủ yếu là người đồng bào dân tộc thiểu số, cư ngụ phân tán ở các nóc, điều kiện kinh tế khó khăn, không còn chế độ hỗ trợ tiền ăn khi nằm viện. Ở một vài nơi tồn dư phong tục lạc hậu (cúng bái khi ốm đau), không chịu đưa con đến các cơ sở y tế dẫn đến nhiều trẻ không được cứu chữa kịp thời.Ông Mai Văn Mười, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam, cho hay trước việc hàng trăm trẻ em ở huyện vùng cao Nam Trà My phải nhập viện điều trị do sốt cao, trong đó một số trường hợp đã tử vong, sở đã có công văn gửi các đơn vị liên quan cũng và địa phương đề nghị khẩn trương triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh sởiCụ thể, Sở Y tế đã yêu cầu TTYT các huyện, thị xã, thành phố khẩn trương tổ chức điều tra, xác minh, lấy mẫu các trường hợp mắc bệnh, các trường hợp tiếp xúc gần; tăng cường giám sát, phát hiện sớm các trường hợp mắc mới tại cộng đồng và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo đúng hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế.Sở Y tế cũng yêu cầu Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tăng cường nhân lực cho đội cơ động phản ứng nhanh phòng chống dịch bệnh sởi để hỗ trợ các trạm y tế xã trên địa bàn H.Nam Trà My.Đồng thời, phối hợp với chính quyền địa phương triển khai quyết liệt các biện pháp ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh; cung cấp nội dung, tài liệu về các biện pháp phòng chống dịch bệnh sởi, tổ chức các buổi truyền thông, nói chuyện tại cộng đồng."Sở Y tế đã yêu cầu Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh chủ động giám sát, đánh giá, dự báo nguy cơ, tình hình dịch; khẩn trương triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng chống dịch bệnh sởi toàn tỉnh, hoàn thành trước ngày 20.3. Riêng H.Nam Trà My và H.Bắc Trà My phải hoàn thành chậm nhất ngày 16.3", ông Mười nói.Sở Y tế cũng đề nghị các địa phương huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, phối hợp với ngành y tế tổ chức vận động, tuyên truyền, hỗ trợ các gia đình đưa con đến khám tại các cơ sở y tế trong trường hợp cần thiết. Đặc biệt, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân khi có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời.Các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn tỉnh được yêu cầu tổ chức thu dung tất cả các trường hợp mắc bệnh, điều trị tích cực, hạn chế đến mức thấp nhất các trường hợp tử vong và thực hiện nghiêm các biện pháp phòng lây nhiễm tại cơ sở khám chữa bệnh.Trong khi đó, ông Trần Duy Dũng, Chủ tịch UBND H.Nam Trà My, cho hay trước tình hình dịch dịch sốt phát ban, bệnh lý đường hô hấp đang diễn ra phức tạp trên địa bàn, huyện đã có văn bản gửi TTYT huyện, Phòng GD-ĐT và UBND các xã khẩn trương thực hiện các biện pháp phòng, chống.Theo ông Dũng, huyện đề nghị tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh trên địa bàn, nhất là nơi có ca bệnh; chủ động giám sát, phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh, xử lý triệt để, không để lây lan, bùng phát.Khi phát hiện bệnh, chính quyền địa phương vận động đưa người bệnh đến trạm y tế xã để khám và điều trị kịp thời, tuyệt đối không để người bệnh điều trị tại nhà.Đặc biệt, phải thực hiện nghiêm việc tiêm vắc xin phòng, chống dịch bệnh, không bỏ sót các trường hợp trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ vắc xin ngừa sởi.Phòng GD-ĐT phải theo dõi chặt chẽ sức khỏe của trẻ em, học sinh; thông báo ngay cho cơ sở y tế trên địa bàn khi phát hiện trường hợp nghi ngờ mắc bệnh để được cách ly, theo dõi, điều trị kịp thời…Trước đó, H.Nam Trà My ghi nhận 3 trong số 4 ca tử vong cũng nghi do mắc bệnh sởi (Thanh Niên đã thông tin).
Cập nhật ngay xu hướng làm đẹp năm 2024 để nàng kịp 'đu trend'
VBA 2023 là mùa giải đặc biệt khi có sự trở lại của ngoại binh Madarious Gibbs - cầu thủ xuất sắc nhất loạt trận chung kết mùa giải năm ngoái (Finals MVP 2022). Với kinh nghiệm vô địch mùa trước, Madarious Gibbs đã dẫn dắt CLB Nha Trang Dolphins vào đến chung kết VBA 2023, đồng thời lập kỷ lục về số kiến tạo trong một trận đấu với 16 lần. Kỷ lục trước đó là 13 lần của Ngô Tuấn Trung tồn tại từ mùa đầu tiên diễn ra vào năm 2016. Ngoài kỷ lục kiến tạo, Madarious Gibbs cũng góp tay giúp CLB Nha Trang Dolphins lập kỷ lục số lần ném ba điểm thành công nhiều nhất trong trận với 19 lần.
